همی خواهم از کردگار جهان شناسندۀ آشکار و نهان
از خداوند بزرگ که آفریننده جهان است و پنهان و آشکار جهان را می‌شناسد، می‌خواهم.
که باشد ز هر بد، نگهدارتان همه نیک نامی بَود یارتان
که از هر بدی و آسیب در امانتان نگه دارد و همیشه نیک نامی و یار و یاورتان باشد.
ندانی که ایرانی، نشست من است جهان سر به سر، زیر دستِ من است
نمی‌دانی که ایران جایگاه، وطن و محل نشست من است و جهان هستی به طور کامل در اختیار و زیر دست من است.
همه یکدلانند، یزدان شناس به نیکی ندارند از بد، هراس
مردم ایران در هر قوم و قبیله‌ای که هستند، خدای یگانه را پرستش میکنند و با نیک نامی از بدی و پلیدی هراسی ندارند و یکدل هستند.
دریغ است ایران که ویران شود کُنام پلنگان و شیران شود
حیف است که ایران از بین برود و محل زندگی حیواناتی درنده مانند پلنگ و شیر شود. (محل زندگی و اشغال دشمنان گردد)
چو ایران نباشد، تن من مباد در این بوم و بر، زنده یک تن مباد
آرزومندم که اگر قرار باشد ایران نابود شود، وجود من هم از بین برود و در این سرزمین حتی یک نفر هم زنده نماند.
همه سر به سر، تن به کشتن دهیم از آن به که کشور به دشمن دهیم.
اگر ما همگی کشته شویم و جانمان را برای وطن فدا کنیم، از آن بهتر است که کشورمان را به دست دشمن دهیم.
خود ارزیابی صفحه 66
1- چرا میهن را به مادر تشبیه میکنند؟
چون همانند مادر گرامی، بزرگ و عزیز است و همتایی ندارد. زندگی فرزند وابسته به مادر است، زندگی مردم نیز وابسته به میهن است. فرزند بدون مادر پا به هستی نمی‌گذارد، ملت نیز بدون میهن، وجود خارجی ندارند. میهن و مادر هر دو فرزندان خود را در آغوش می‌کشند.
2- به نظر شما منظور از دو سویه بودن رابطه مادر و فرزند چیست؟
چون هم مادر، فرزند را دوست دارد و به خاطر فرزند از جان و مال خود می‌گذرد و هم فرزند نسبت به مادر مهر و محبت دارد؛ بنابراین این رابطه دو طرفه است.
3- یک جامعه همدل چه ویژگی‌هایی دارد؟
اعضای آن یک صدا هستند و با همه تفاوت‌های فکری که دارند، یک دل هستند. اعضای جامعه یکدل با هم، همفکری میکنند و برای پیشرفت جامعه برنامه ریزی میکنند و به سوی پیشرفت قدم بر میدارند.
4- چرا باید از وطنمان پاسداری کنیم؟
چون بدون وطن، ملت و مردم هم معنا ندارند و متحد نمی‌شوند؛ همچنین نا آرامی و هرج و مرج در وطن باعث هرج و مرج و آشوب در زندگی مردم و از بین رفتن عزت و ریختن خون انسان‌های بی‌گناه می‌شود
گفت و گو صفحه 67
1- شعری با محتوای همدلی و اتّحاد، انتخاب کنید و دربارۀ آن، گفت و گو کنید
بیا تا مونس هم یار هم غمخوار هم باشیم انیس جان غم فرسوده و بیمار هم باشیم
شب آید شمع هم گردیم و بهر یکدگر سوزیم شود چون روز دست و پای هم در کار هم باشیم
دوای هم شفای هم برای هم فدای هم دل هم جان هم جانان هم دلدار هم باشیم
به هم یک تن شویم و یک دل و یک رنگ و یک پیشه سری در کار هم آریم و دوش بار هم باشیم
جدایی را نباشد زهرهای تا در میان آید به هم آریم سر بر گرد هم بر کار هم باشیم
حیات یکدگر باشیم و بهر یکدیگر میریم گهی خندان ز هم گه خسته و افکار هم باشیم
به وقت هوشیاری عقل کل گردیم بهر هم چو وقت مستی آید ساغر سرشار هم باشیم
برای زنده بودن، برای هم مردن، برای هم خندیدن، برای هم گریستن، برای هم جان دادن، برای هم سوختن، برای هم فدا شدن، برای هم مرهم گذاشتن، برای هم عقل کل شدن و... باعث سر زندگی و شادابی می‌شود. اگر تک تک افراد یک ملت به همین صورتی که در شعر آمده، با هم متحد باشند کسی یارای از بین بردن آن ملت را ندارد.
2- نمونه‌هایی از هم زیستی و همدلی اقوام ایرانی را در کلاس مطرح کنید.
کشور ایران با وجود داشتن قومیت‌های مختلف از جمله ترک، کرد، لر، گیلک، بلوچ و... که هر کدام زبان و آداب و رسوم و فرهنگ خاص خود را دارند و همچنین با وجود پیروان ادیان و مذاهب مختلف در کشور و... تاکنون شاهد هیچ اختلاف قومی، قبیله‌ای و مذهبی نبوده و نخواهد بود. مردم در اتفاق‌های ناگوار، با تمام وجودشان به هم دیگر کمک کرده‌اند
نوشتن صفحه 67
1- ده واژۀ مهم املایی متن درس را بیابید و بنویسید
جلوه‌های مهربانی، شوق انگیز، نظام اسلامی، لهجه و گویش و آیین، آبشخور، روی و رخساره، گزند اهرمن خویان، اقوام یک صدا، دریغ
2- در گروههای اسمی مشخّص شده، هسته، وابسته و نوع آنها را بنویسید.
الف) فرزندان در پرتو (هسته)گرم و گوارای (وابسته پسین(صفت)) مادر (وابسته پسین(مضاف الیه)) جان می‌گیرند.
ب) در همین (وابسته پیشین(صفت اشاره)) دوران (هسته) دفاع (وابسته پسین(مضاف الیه)) مقدس، (وابسته پسین(صفت)) ایرانیان همه برای وطن، تن را سپر کرده‌اند
3- پیام عبارت زیر را بنویسید.
« ایران ما به گلستانی می ماند که در دل و دامان خود ، عزیزکانی را می پروراند و شیرۀجان خویش در کامشان می دارد. »
انسان‌های آزاده با تمام وجود در دامان سرزمین عزیزمان رشد میکنند و حس انسان دوستی، وطن دوستی و غیرت را از پدران سرزمینشان به ارث می‌برند.
4- جمله و بیت‌های زیر را از نظر رابطه تضاد معنایی واژه ها بررسی کنید و نتیجه را بنویسید.
تا کی آخِر چوب نفشه، سَرِ غفلت در پیش حیف باشد که تو درخوابی و نرگس بیدار
خواب / بیدار
گر تکبرّ میکنی، با خواجگان سِفله کن وَر تواضع میکنی با مردم درویش کن
تکبر / تواضع - خواجگان / درویش
به نزد مِهان و به نزد کِهان به آزار موری، نیرزد جهان
مهان / کهان
... با آرامش آن آرمیده اند و در آشوبش بی قراری کرده اند.
آرامش / آشوب - آرمیده‌اند / بی‌قراری کرده‌اند
شعر خوانی (دوراندیشی)
کودکی از جمله آزادگان رفت بُرون با دو سه همزادگان
کودکی اصیل و نهیب با دوستان هم سن و سال خود برای بازی کردن بیرون رفت.
پای چو در راه نهاد آن پسر پویه همی کرد و درآمد به سر
وقتی به راه افتاد با شادی شروع به دویدن کرد و با سر به زمین خورد.
پایش از آن پویه درآمد زِ دست مهر دل و مُهرۀ پشتش شکست
از شدت بازی و دویدن از پا درآمد و اشتیاقش از بین رفت و مهرۀ کمرش هم آسب دید.
شد نفسِ آن دو سه همسال او تنگ تر از حادثه حال او
حال و روز هم بازی های او به خاطر این اتفاق از حال او هم بدتر شد
آن که ورا دوست ترین بود گفت در بُن چاهیش بباید نهفت
کودکی که صمیمیترین دوست او بود، گفت: بهتر است او را در ته یک چاه پنهان کنیم.
تا نشود راز چو روز آشکار تا نشویم از پدرش شرمسار
برای اینکه این راز ما پنهان بماند و نزد پدرش شرمسار نشویم
عاقبت اندیش ترین کودکی دشمن او بود از ایشان یکی
کودک عاقبت اندیش، دانا و آینده نگر که اتفاقاً در بین آنها، دشمن آن پسر زخمی بود
گفت: همانا که در این همرهان صورت این حال نماند نهان
گفت که: از آنها که همه مرا دشمن او می‌دانند، مرا متهم به انجام این کار میکنند و نسبت به من بدگمان میشوند
زی پدرش رفت و خبردار کرد تا پدرش چارۀ آن کار کرد
او به سوی پدرش رفت و او را از ماجرا باخبر کرد و پدر آن کودک برای ان اتفاق راه حلی پیدا کرد
هر که در او جوهر دانایی است بر همه چیزش توانایی است
هرکس که از هوشیاری و آگاهی بهرهای برده باشد، بر انجام هر کاری توانایی دارد
دشمنِ دانا که غم جان بود بهتر از آن دوست که نادان بود
دشمن دانایی که روح انسان را دچار غم و اندوه میکند، بسیار بهتر از دوستی است که نادان و جاهل باشد.
