گام به گام علوم تجربی نهم | فصل 6: زمین ساخت ورقه‌ای

۱- نقشهٔ قاره‌های جهان را بر روی یونولیت یا مقوا رسم کنید.

۲- شکل هندسی قاره‌ها را برش بزنید.

۳- قاره‌ها را مانند جورچین در کنار هم قرار دهید و به سؤالات زیر پاسخ دهید.

الف) آیا خشکی بزرگ اولیه را ایجاد کرده‌اید؟

بخش‌هایی از جورچین قاره‌ها شبیه خشکی پانگه آ است.

ب) حاشیهٔ کدام قاره‌ها بهتر بر هم منطبق می شوند؟

حاشیه شرقی آمریکای جنوبی با حاشیه غربی آفریقا، جنوب غربی آسیا با شمال آفریقا، حاشیه شرقی آمریکای شمالی با حاشیه شمال شرقی آفریقا

پ) چرا حاشیهٔ برخی قاره‌ها به خوبی بر هم منطبق نمی‌شوند؟

در روند تکه تکه شدن سنگ کره زمین، قسمتی از خشکی‌ها از بین رفته‌اند یا تغییر شکل داده‌اند.

هریک از قاره‌های لورازیا و گُندوانا شامل کدام سرزمین‌های امروزی بوده‌اند؟

ابر قاره شمالی: امریکای شمالی ، گرینلند، اروپا و آسیا

ابرقاره جنوبی : امریکای جنوبی ، قطب جنوب، افریقا، ماداگاسکار، هند و استرالیا

در علوم هفتم با مسیر حرکت جریان‌های همرفتی در مایعات آشنا شدید با توجه به آن مسیر حرکت جوهر پخش شده در هریک از ظرف‌های روبه رو را رسم کنید.

علت این پدیده آن است که آب در مکانی که گرما می‌گیرد منبسط و چگالی آن کم می‌شود و به طرف بالا حرکت می‌کند و آب سرد که سنگین‌تر است جای آن را می‌گیرد.

آیا می‌دانید ناخن‌های شما در سال چند سانتی‌متر رشد می‌کنند؟ چگونه می‌توانید مقدار آن را محاسبه کنید؟ پس از محاسبهٔ سرعت رشد ناخنتان، این عدد را با سرعت متوسط حرکت ورقه‌های سنگ کره مقایسه کنید.

اگر میزان رشد ناخن‌ها را در یک ماه اندازه گیری کنیم حدود 4 میلی‌متر است. بنابراین در سال حدود 48 میلی‌متر یا 5 سانتی‌متر خواهد بود. سرعت رشد ناخن‌ها تقریباً با سرعت متوسط حرکت ورقه‌های سنگ کره برابر است.

با توجه به شکل ۵، ورقهٔ اقیانوس آرام در قسمت شمال شرق به زیر کدام ورقهٔ قاره‌ای فرورانده می‌شود؟

آمریکای شمالی

با توجه به شکل ۱۰ زمین لرزه‌ها و آتشفشان‌ها بیشتر بر چه مناطقی منطبق است؟

محل برخورد ورقه‌های قاره‌ای با ورقه‌های اقیانوسی

محل برخورد ورقه‌های اقیانوسی با یکدیگر

محل برخورد ورقه‌های قاره‌ای با یکدیگر

مناطق زلزله خیز کره زمین : کمربند چین خورده آلپ - هیمالیا: جایی که پوسته آسیا - اروپا (اوراسیا) به صفحه آفریقا - هند برخورد می‌کند. در کشورهای ایتالیا ، یونان ، ترکیه ، ایران ، شمال هند ..…

کمربند اطراف اقیانوس آرام : جایی که صفحه اقیانوس آرام به صفحه قاره آسیا - اروپا  آمریکای جنوبی استرالیا و امریکای شمالی برخورد می‌کند. در این ناحیه از کامچاتکا تا هکایدو شدیدترین زلزله‌ها اتفاق می‌افتد .

کمربند میانی اقیانوس اطلس: جایی که صفحه اقیانوس اطلس در حال گسترش است این زلزله‌ها نسبتاً ملایم وآرامش مردم را چندان بهم نمی‌زند. به استثنای گودال‌های اقیانوسی کانون زمین لرزه‌ها ها در عمق 50 کیلومتری پوسته زمین است

دربارهٔ عمق آب در اقیانوس هند و خلیج فارس اطلاعات جمع آوری و با هم مقایسه کنید.

عمق متوسط اقیانوس هند 3840 متر است. عمق متوسط آن 35 متر بوده که در نزدیکی تنگه هرمز به حدود 100 متر می‌رسد.

انرژی سونامی را در سواحل اقیانوس هند و سواحل خلیج فارس با هم مقایسه کنید.

در اقیانوس هند که عمق آب حدود 4000 متر است، سونامی با سرعت 720 کیلومتر بر ساعت حرکت می‌کند و حتی در مسافت‌های طولانی، کاهش انرژی اندک است. در خلیج فارس که عمق متوسط آب برابر 35 متر است، سرعت حدود 72 کیلومتر بر ساعت است که بسیار کمتر از سرعت موج در اقیانوس‌های آزاد است.
عمق نقطه مبدأ ایجاد سونامی نیز در تعیین انرژی امواج آن مؤثر است انرژی یک سونامی در امتداد عمودی از سطح اقیانوس تا کف آن توزیع می‌شود. بنابراین در آب‌های کم عمق‌تر انرژی متمرکز خواهد شد در نتیجه مخرب‌ترین سونامی‌ها آن‌هایی هستند که نقطه مبدأ آن‌ها سطحی‌تر و به سطح آب نزدیک‌ترند.
احتمال آمدن سونامی در خلیج فارس به دلیل عمق بسیار کم آن وجود ندارد اما اگر در دریای عمان یا اقیانوس‌های دورتر، سونامی رخ دهد ممکن است مقدار ناچیزی از آن به حوزه آبی خلیج فارس نیز برسد.