گام به گام علوم تجربی نهم | فصل 11: گوناگونی جانداران

با در نظر گرفتن صفت های ظاهری، جانوران زیر را طبقه بندی و کلید دوراهی برای شناسایی آنها طراحی کنید.

امروزه در گروه بندی جانداران، افزون بر صفت های ظاهری، شباهت مولکول های تشکیل دهندهٔ یاخته ها را نیز بررسی می کنند. به نظر شما برای این منظور چه مولکولی مناسب است؟

مولکول DNA که حاوی صفات پنهان جانداران می باشد.

نظر خود را با ارائهٔ دلیل دربارهٔ درستی یا نادرستی عبارت زیر بیان کنید: از گروه های بزرگ تر به گروه های کوچک تر، تفاوت های افراد بیشتر می شود؛ در حالی که شباهت های آن ها کمتر می شود.

نادرست است. زیرا از بالا به پایین شباهت های افراد گروه بیشتر و تفاوت های آنها کمتر می شود به طوری که در یک گونه افراد آنقدر به هم شبیه هستند که فقط با هم می توانند زاد و ولد کنند (شباهت کروموزومی و مولکول DNA)

الف) مادهٔ وراثتی در یاخته برخی جانداران، درون پوششی قرار دارد و در نتیجه هسته تشکیل می شود. این جانداران راهو هسته ای (یوکاریوت) می نامند. در یاخته برخی جانداران، پوششی در اطراف مادهٔ وراثتی وجود ندارد و درنتیجه هسته تشکیل نمی شود. این جانداران را پیش هسته ای (پروکاریوت) می نامند. براین اساس باکتری ها در کدام گروه قرار می گیرند؟

در گروه پروکاریوت قرار می گیرند.

ب) باکتری ها دیواره یاخته ای دارند. این ویژگی، آنها را به کدام یک از سلسله های جانداران شبیه می کند؟

شبیه گیاهان - زیرا سلول های گیاهان هم دارای دیواره سلولی هستند.

این باکتری ها را بر چه اساسی گروه بندی می کنید و براین اساس چه نام هایی به آنها می دهید؟

بر اساس شکل گروه بندی می کنیم از راست به چپ:

1) باکتری های مارپیچی شکل (اسپریل)

2) باکتری های میله ای (باسیل)

3) باکتری کروی شکل (کوکسی)

روی قوطی کنسرو مواد غذایی نوشته شده است: «قبل از مصرف به مدت ۲۰ دقیقه آن را بجوشانید.» با مراجعه به منابع معتبر، علت آن را پیدا کنید.

زیرا ممکن است کنسرو مواد غذایی حاوی باکتری باسیل کلستریدیوم بوتولونیم که سمی بسیار کشنده به نام سم بوتولیسم در شرایط بی هوازی به وجود می آورد، باشد. اگر آن را 20 دقیقه حرارت دهیم این سم بسیار کشنده که پروتئینی است در اثر حرارت از بین می رود و دیگر خوردن کنسرو اشکالی ندارد.

این جلبک ها را بر چه اساسی گروه بندی می کنید و بر این اساس چه نام هایی به آنها می دهید؟

بر اساس رنگدانه موجود درآن ها، که به آنها رنگی خاص داده است: از راست به چپ:

جلبک های سبز - جلبک های قرمز - جلبک های قهوه ای زرد

آب های راکد محیط مناسبی برای رشد انواعی از آغازیان اند. نمونه هایی از این آب ها را در ظرف های کوچکی جمع آوری و روی هر ظرف مشخصاتی مانند محل و زمان نمونه برداری را یادداشت کنید. با استفاده از میکروسکوپ (ابتدا با بزرگ نمایی کم و سپس زیاد) نمونه ها را با توجه به پرسش های زیر مشاهده کنید.

الف) آیا تک یاخته ای های سبزینه دار (کلروفیل دار) می بینید؟

بله، برخی جلبک های سبز تک سلولی.

ب) آیا انواع یکسانی در آب محل های متفاوت وجود دارد؟

برخی جلبک ها در همه نمونه های آب دیده می شوند ولی برخی نمونه های آب دیده می شوند ولی برخی نمونه های آب جلبک های خاص خود را دارد.

پ) اگر این جانداران متحرک اند؛ حرکت آنها چگونه است؟

برخی با حرکت سیتوپلاسمی (ایجاد پاهای کاذب) (آمیب ها) برخی با مژک ها (پارامسی ها) و برخی با تاژک (کراتیوم) حرکت می کنند.

گاه شنیده می شود که ازقارچ ها به عنوان نوعی سبزی نام می برند. مثلاً می گویند: «قارچ از سبزی ها است» به نظر شما چرا این جمله نادرست است؟

نادرست است. زیرا قارچ ها ساقه، برگ و اندام فتوسنتز کننده ای ندارند؛ پس گیاه محسوب نمیشوند. ساختار قارچ ها بسیار ساده تر از گیاهان میباشد.

با مراجعه به منابع معتبر مثال هایی ازاستفادهٔ باکتری ها، قارچ ها و آغازیان در صنعت غذایی، کشاورزی، محیط زیست و… جمع آوری و گزارش آن را در کلاس ارائه دهید. هر گروه می تواند بخشی از این کار را انجام دهد.

استفاده و فواید باکتری ها:

1) تولید ماست (لاکتوباسیل) و سرکه (استوباکتری).

2) تولید استون و بوتانول از باکتری کلیستریدیوم.

3) خالص سازی عناصر مثل مس و اورانیوم توسط باکتری ها شیمیواتوتروف.

4) ساخت ویتامین توسط باکتری های روده.

5) ساخت آنزیم های مفید مثل ساخت آنزیم آمیلاز از باکتری باسیلوس.

6) تولید واکسن ها.

7) تجزیه و پوسیدگی اجساد جانداران و ...

8) پاکسازی آب و خاک های آلوده به مواد نفتی و شیمیایی.

استفاده و فواید قارچ ها:

1) مصرف به صورت غذا (داشتن رژمانیوم برای افزایش انرژی و رفع خستگی و عنصر روی برای سلامتی بدن).

2) تقویت سیستم ایمنی بدن از راه تحریک گلبول های سفید.

3) مانع رشد تومورهای بدخیم به دلیل داشتن ماده لنتیان.

4) به دلیل داشتن ویتامین C و لیتیوم و آنتی اکسیدان از سرطان کولون جلوگیری می کند.

5) پایین آوردن کلسترول خون به دلیل داشتن کیتین و بتاگلوکان.

6) ساخت آنتی بیوتیک پنی سیلین.

7) تولید اسیدسیتریک و اسید گلوکوئیک و بتاکاروتن و...

استفاده و فواید آغازیان:

1) تولید آب از جلبک

2) تولید مکمل های غذایی

3) تولید جلبک اسپرولینا برای تقویت سیستم ایمنی

4) تولید سوخت پاک از جلبک ها

5) تولید لوازم آرایشی و بهداشتی.

6) تولید مکمل های دارویی

7) تولید ماده آگار از جلبک ها برای سفت شدن بستنی و شکلات

8) تولید غذا و اکسیژن با فتوسنتز و..

چه ویژگی ای از ویروس ها آنها را شبیه جانداران می کند؟

فقط ویژگی تولیدمثل. زیرا وقتی وارد بدن و سلول های زنده می شوند آنها را وادار به تولید ویروس های جدید می کنند.

استفادهٔ مشترک از وسایل تیز و برنده مانند تیغ، از راه های انتقال ویروس ایدز است. با مراجعه به منابع معتبر، گزارشی دربارهٔ راه های دیگر انتقال ویروس ایدز، تهیه کنید و در کلاس ارائه دهید.

راه های ورود و انتقال ویروس ایدز به بدن:

1- تزریق خون یا فرآورده های خونی آلوده به ویروس ایدز

2- استفاده از وسایل آلوده به ویروس ایدز مثل مسواک، وسایل حجامت، وسایل خالکوبی، سرنگ.

3- انتقال ویروس از راه تماس جنسی از فرد آلوده به ویروس ایدز به فرد سالم.

4- انتقال ویروس از مادر به ویروس ایدز در نوزاد در مراحل بارداری، زایمان و شیر دادن

توجه: ویروس ایدز از راه هوا - آب - غذا - گزش حشرات - دست دادن - صحبت کردن - روبوسی - بزاق - اشک و ادرار فرد آلوده به فرد سالم منتقل نمی شود.